Milestones: Windschaduw – Frans van de Staak

Together with Sabzian, we have long been dreaming of an opportunity to highlight the work of the idiosyncratic, Dutch filmmaker Frans van de Staak (1943−2001). We are screening Windschaduw [Windshade], a film that has not yet been digitized and can only be seen in its original 16mm format.

Windschaduw focuses on a man and woman packing, going away, arriving at their destination, packing again, and going back to square one. The film is constructed around two poems by Gerrit Kouwenaar – ​‘Tijden’ and ​‘Aire’ from his 1982 collection Het blindst van de vlek. Kouwenaar reads his own verse off-screen.

In collaboration with Sabzian

The screening will be preceded by an introduction on Frans van de Staak and the film

‎

”Ik denk aan de nieuwe film van Frans, Windschaduw. Komen en gaan van een man en een vrouw, openen en sluiten van deuren in weinig doorleefde kamertjes, zomerhuisjes. Een koffer die zich onophoudelijk leegt en weer vult. Vensters met uitgeknipte stukjes landschap. Woorden, fragmenten van zinnen, die de man (misschien een jongen nog) en de vrouw (een meisje misschien) tegen elkaar of voor zich heen spreken. Erachter ontvouwt zich de tekst van Gerrit Kouwenaar, waarin deze gedecideerd en met veel wit uitbeeldt hoe de tijd zichzelf consumeert, geconsumeerd heeft. Er is een helder patroon in de beweging van de tedere kwetsbare lichamen. De stem van Kouwenaar vindt daarin zijn plaats, de tekst wordt steeds zichtbaarder. Het menselijke gepraat en gescharrel wordt doorsneden door natuurbeelden, door al datgene waaraan we binnen de omlijsting van de vensters tekort komen. Landschappen, tegelijk bevrijdend en betreden. Er is geen meter ongerept. Er is een oeralledaagse ecologie. Er is een rafelig bos, een eindige wereld. Als het meisje de koffer opendoet en de camera vervolgens haar gezicht zoekt en inlijst, en als er dan een muziekje begint te spelen terwijl zij ons lang en onderzoekend aankijkt, moet ik opeens mijn uiterste best doen om niet in huilen uit te barsten. Dat gebeurt me niet vaak. Ik kan het niet uitleggen, maar in zijn sterkste momenten is Frans van de Staak voor mij de filmer die de essentie van het filmen het dichtst benadert. Niet dat hij de knapste is of de grootste (wie maakt dat uit?). Alleen: hij komt er het dichtste bij.”

Johan van der Keuken

« Personne ne sait que Frans van de Staak était l’un des trois grands cinéastes européens – avec Jean-Claude Rousseau le français et l’allemand Peter Nestler, dont personne ne connaît les films, parce qu’il est le seul héritier de Dziga Vertov. »

Jean-Marie Straub

‎